Gebe ve Emziren Kadın İşçiler

Geçmişten günümüze kadın, her dönemde ve dünyanın birçok farklı yerinde değişik rollerde yer almıştır. Kadınlar, gerek iş hayatında ücretli statülerde, gerekse aile içinde ücretsiz aktivitelerde yer almıştır. Toplumda seçtikleri mesleklere göre rolleri belirlenen kadınların aynı zamanda aile içerisinde de belli yükümlülükleri vardır. Anne olmak ve bunun beraberinde getirdiği sorumlulukların üstesinden gelmek kadınlara yüklenmiş bir roldür. Ancak bu hiçbir zaman tek taraflı bir sorumluluk değildir ve böyle algılanmamalıdır. Kadın-erkek arasında sorumlulukların
paylaşıldığı, rollerin eşit dağıtıldığı bir aile ortamı nasıl gerekli ise, kadın işçiler/ çalışanlar için iş ortamında eşitlik de o kadar gereklidir. Kadının anne olmasının gerektirdiği sorumluluklar ve kadın-erkek arasındaki fiziksel farklılıklar kadın işçiler için çalışma hayatında bir engel teşkil ediyor ne yazık ki. Tüm bu sebeplerden ötürü çalışma hayatında genel anlamda tüm kadın işçiler için koruyucu hükümler oluşturulmuştur. Aynı zamanda kadınların gebelik ve emzirme dönemleri içinse koruyucu bir başka düzenlemeler yapılmıştır.

Gebe ve Emziren Kadın İşçilerin Korunması

Gebe ve emziren kadın işçiler ile ilgili iş kanununda oluşturulan koruyucu hükümlerin uygulanabilmesi için işçinin bu durumu işverenine haber vermesi gerekmektedir. Yönetmeliğin 7. Maddesi gereği işçi, işverenine bu durumu bildirmek ile yükümlendirilmiştir. Bu yükümlülüğe göre işveren, kadın- yeni doğum yapmış- emzirme döneminde olan kadın işçiler ile ilgili olarak çalışma koşullarını düzenlemek ve özel bir riske maruz kalma ihtimalli olan işçilerini koruyucu ve önleyici önlemler almak zorundadır.

 Özel Riskler

Çalışma koşullarından kaynaklanan vardiyalar, işini kaybetme korkusu, iş yükü ve benzeri stres faktörleri işçiyi olumsuz etkileyen ve kadın işçiler üzerinde hamilelik ve emzirme döneminde büyük riskler taşıyan bazı faktörlerdir. Bu durumda işveren, işçisini gözeterek onu etkileyen stres faktörlerini ve tıbbi faktörleri dikkate almak zorundadır. Kadın işçi, gebeliği dolayısıyla yapılan değerlendirmeler sonucu, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında alınacak önlemler konusunda bilgilendirilir. Bu durum sonucunda işveren, değerlendirme sonuçlarına göre gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçisi için yeni çalışma koşulları belirler. Olası riskleri engellemek, kadın işçileri psikolojik ve bedensel açıdan daha rahat bir iş ortamında çalıştırmak için işveren, geçici olarak tüm bu şartları değiştirmekle yükümlüdür.

1. Kadın işçinin gebelik durumunda sarsıntıya, uzun süreli titreşime maruz kalacağı iş makineleri ve/veya delici aletlerle çalıştırılması yasaktır.
2. Kadın işçi gebelik halinde veya doğum sonrası döneminde yüksek gürültülü ortamlarda çalıştırılamaz, eğer ses seviyesi düşürülemiyorsa işçinin yeri değiştirilir.
3. İyonize radyasyon kaynaklarının bulunduğu yerde gebe işçilerin çalıştırılması yasaktır, bu bölgelerde ayrıca uyarı levhaları bulunmak zorundadır.
4. Çalışma ortamının sıcaklık, soğukluk ve basınç durumu göz önüne alınarak gebe, yeni doğum yapmış veya emziren kadın işçilerin sağlığı korunmalıdır.
5. Kimyasal maddelerle ilgili olarak, mutajen, kanserojen, toksik gibi tehlike arz eden maddelerle kadın işçiler gebelik durumunda veya emzirme döneminde temasta bulunamaz, bu alanda çalıştırılamazlar. Fakat işçinin bu alanda çalıştırılması zorunluysa ve kimyasal maddeler daha az tehlikeli olanlar ile değiştirilemiyorsa, kadın işçi her türlü önlem alınarak ve sağlık durumu ile alakalı ekstra kontroller yapılarak o alanda çalıştırılabilir.
6. Gebe ve yeni doğum yapmış kadın işçilerin, anne-çocuk sağlığı açısından elle yükleme ve araçsız taşıma işlerinde çalışmaları yasaktır.
7. Kişisel koruyucular ile ilgili olarak, gebe- yeni doğum yapmış- emzirme döneminde olan kadın işçiler için vücut yapılarına uygun donanımlar sağlanmalı, bu donanımlar kişinin hareketlerine engel olmamalı ve vücut ölçüleri değiştikçe yenileri temin edilmelidir. Yenisi temin edilemediği takdirde, kişi o işte çalıştırılamaz.

Tüm bunlar göz önüne alındığında, kadınların gebelik ve emzirme dönemlerinde yapılması gerekenler bir ayrımcılık değil, gerekliliktir. Ayrıca, kadınların anne olma yolunda attığı adımlar iş hayatında yer almalarına da engel değildir. İşverenin, çalışanını gözetip gerekli tedbirleri alması ve özeni göstermesi, her iki taraf içinde bu süreci rahatlıkla atlatabilmelerini mümkün kılacaktır.